Θεωρητικά ζητήματα στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ
Η εξασφάλιση της υποστήριξης της πλειοψηφίας του εργαζόμενου πληθυσμού είναι βασικός όρος για τη νίκη της επανάστασης. Πώς όμως θα πρέπει να κατανοείται αυτό το καθήκον; Μιλώντας για την ανάγκη να κερδηθούν οι μάζες με την επαναστατική πολιτική, να τραβηχτούν με τη γραμμή του ΚΚ, δεν πρέπει να ξεχνάμε, όπως σημείωνε ο Λένιν, ότι η έννοια "μάζες" αποκτά και διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με τις συνθήκες της πάλης:
Στη διάρκεια των επαναστάσεων μας, υπήρχαν περιπτώσεις που μερικές χιλιάδες εργάτες αντιπροσώπευαν τη μάζα. [...] Όταν η επανάσταση είναι πια αρκετά προετοιμασμένη, τότε η έννοια της "μάζας" γίνεται διαφορετική: μερικές χιλιάδες εργάτες δεν αποτελούν πια μάζα [...] με τη λέξη αυτή εννοούν την πλειοψηφία και μάλιστα όχι την απλή πλειοψηφία των εργατών, αλλά την πλειοψηφία όλων των εκμεταλλευομένων. [1]
Η συγκέντρωση αποφασιστικών δυνάμεων της εργατικής τάξης και των συμμάχων της κοινωνικών δυνάμεων με το μέρος της επανάστασης, κάτω από την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος, ως όρος για τη νίκη της επανάστασης, δεν εκδηλώνεται με το 50%+1 των ψήφων στις εκλογές για το αστικό κοινοβούλιο.
Η επανάσταση και η πολιτική δεν είναι απλή αριθμητική αλλά άλγεβρα έλεγε ο Λένιν. Η Οκτωβριανή επανάσταση έδειξε πως η κατάκτηση της πλειοψηφίας πραγματοποιήθηκε μέσα στη δυναμική της επανάστασης με την εκδήλωσή της και τις πρώτες πράξεις της νέας εξουσίας που σταθεροποίησαν την επιρροή του (μειοψηφικού τότε) προλεταριάτου πάνω στην εργαζόμενη φτωχολογιά (κυρίως αγροτιά στη Ρωσία του 1917).
Η λενινιστική θεωρία για την επανάσταση απορρίπτει κάθε είδους σχολαστικισμό που εγκλωβίζεται σε τυπικά σχήματα "μειοψηφίας" και "πλειοψηφίας" έξω από τον πραγματικό συσχετισμό των δυνάμεων, ο οποίος δεν εκδηλώνεται σε μια ψηφοφορία. Είναι ζήτημα της ικανότητας του Κόμματος στις κρίσιμες στροφές της ταξικής πάλης, όταν η συνείδηση των μαζών αλλάζει απότομα και με ραγδαίους ρυθμούς, να εκτιμά αντικειμενικά αυτό το συσχετισμό σε συνδυασμό με την πολιτική κατεύθυνση της πάλης:
Το προλεταριάτο διεξάγει την ταξική του πάλη ανατρέποντας την αστική τάξη, χωρίς να περιμένει να διενεργηθεί γι' αυτό καμία προκαταρκτική ψηφοφορία (από την αστική τάξη, κάτω από το ζυγό της)· συνάμα το προλεταριάτο ξέρει πολύ καλά πως για την επιτυχία της επανάστασής του, για την επιτυχή ανατροπή της αστικής τάξης πρέπει να έχει οπωσδήποτε τη συμπάθεια της πλειοψηφίας των εργαζομένων (και συνεπώς και της πλειοψηφίας του πληθυσμού). [2]
Απαντώντας στις κατηγορίες των οπορτουνιστών της Β' Διεθνούς, ότι οι μπολσεβίκοι παραβίασαν τους νόμους της επανάστασης, ότι πραγματοποίησαν "εξέγερση μιας μειοψηφίας", ο Λένιν υποστήριζε:
Αυτή ακριβώς τη διαλεκτική ποτέ δεν μπόρεσαν να την καταλάβουν οι προδότες, οι χοντροκέφαλοι και σχολαστικοί της ΙΙ Διεθνούς: το προλεταριάτο δεν μπορεί να νικήσει αν δεν κατακτήσει με το μέρος του την πλειοψηφία του πληθυσμού. Αλλά να περιορίζεις ή να εξαρτάς την κατάκτηση αυτή από την απόκτηση της πλειοψηφίας των ψήφων στις εκλογές μέσα σε συνθήκες κυριαρχίας της αστικής τάξης σημαίνει αθεράπευτη βλακεία ή καθαρή εξαπάτηση των εργατών. Το προλεταριάτο, για να να κατακτήσει την πλειοψηφία του πληθυσμού με το μέρος του πρέπει, πρώτο, να ανατρέψει την αστική τάξη και να πάρει την κρατική εξουσία στα χέρια του· πρέπει, δεύτερο, να εγκαθιδρύσει τη Σοβιετική εξουσία, κάνοντας θρύψαλα τον παλιό κρατικό μηχανισμό, υποσκάπτοντας έτσι μεμιάς την κυριαρχία, το κύρος, την επιρροή της αστικής τάξης και των μικροαστών συμφιλιωτιστών μέσα στις μη προλεταριακές εργαζόμενες μάζες. Πρέπει, τρίτο, να εξαλείψει την επιρροή της αστικής τάξης και των μικροαστών συμφιλιωτιστών στην πλειοψηφία των μη προλεταριακών εργαζόμενων μαζών, ικανοποιώντας επαναστατικά τις οικονομικές τους ανάγκες σε βάρος των εκμεταλλευτών.[3]
Το προλεταριάτο μόνο όταν κατακτά την πολιτική εξουσία για να θεμελιώσει το σοσιαλισμό, αποκτά τις πολιτικές και στην πορεία και τις οικονομικές προϋποθέσεις για να κερδίσει την πλειοψηφία του λαού.
Είναι, λοιπόν, μεγάλη αυταπάτη ότι το ΚΚ μπορεί να κερδίσει σταθερά και αταλάντευτα την πλειοψηφία των εργαζομένων, εκφρασμένη κοινοβουλευτικά σε συνθήκες κυριαρχίας της αστικής τάξης.
Ο Λένιν σημείωνε ότι μεγαλύτερη σημασία έχει το πού έχεις τη συντριπτική υπεροχή στην πορεία εξέλιξης της ταξικής πάλης:
Οι μπολσεβίκοι είχαν με το μέρος τους όχι μόνο την πλειοψηφία του προλεταριάτου, όχι μόνο την ατσαλωμένη μέσα στη μακρόχρονη και πεισματική πάλη ενάντια στον οπορτουνισμό επαναστατική πρωτοπορία του προλεταριάτου. Είχαν, αν επιτρέπεται να χρησιμοποιήσουμε τη στρατιωτική ορολογία, μια ισχυρή "δύναμη κρούσης" στις πρωτεύουσες.
Να έχεις στην αποφασιστική στιγμή, στο αποφασιστικό σημείο συντριπτική υπεροχή δυνάμεων -- αυτός είναι ο "νόμος" των πολεμικών επιτυχιών. Είναι επίσης νόμος και της πολιτικής επιτυχίας, ιδίως σε έναν τέτοιο σκληρό, έντονο πόλεμο των τάξεων, που λέγεται επανάσταση. [4]
Σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης αποφασιστικός είναι ο ρόλος εκείνων των τμημάτων της εργατικής τάξης που κινητοποιούνται, που παίρνουν μέρος στις απεργίες, στην ένοπλη πάλη. Το κομμουνιστικό κόμμα πρέπει πρώτ' απ' όλα να εξασφαλίσει την πλειοψηφία σ' αυτά τα τμήματα της εργατικής τάξης, στους εκπροσώπους της στα μαχητικά όργανα των εργαζομένων.
Πρέπει να έχει την πλειοψηφία της εργατικής στους κρίσιμους και στρατηγικής σημασίας χώρους από τους οποίους θα κριθεί σε σημαντικό βαθμό η ικανότητα του Κόμματος να τραβήξει πλατιές εργατικές λαϊκές μάζες.
Το ζήτημα αυτό πρέπει να το παίρνει πολύ σοβαρά το ΚΚ στα καθήκοντα που βάζει στην Κομματική Οικοδόμηση μέσα στην εργατική τάξη, σε ποιους δηλαδή χώρους θα πρέπει να ιεραρχήσει την Κομματική Οικοδόμηση, ποιες προτεραιότητες πρέπει να βάλει, που θα πρέπει να ρίξει βάρος έτσι ώστε να μπορέσει να εξασφαλίσει τις απαραίτητες οργανωτικές προϋποθέσεις ώστε να αποκτήσει την υπεροχή στα κρίσιμα σημεία.
Σημειώσεις
[1] Β.Ι. Λένιν, Άπαντα, τομ. 44, σελ. 31-32, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
[2] Β.Ι. Λένιν, Άπαντα, τομ. 39, σελ. 219, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
[3] Β.Ι. Λένιν, Άπαντα, τομ. 40, σελ. 14, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
[4] Β.Ι. Λένιν, Άπαντα, τομ. 40, σελ. 6, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
*Αποσπάσματα από το βιβλίο Θεωρητικά ζητήματα στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ, Ιδεολογική Επιτροπή της ΚΕ του ΚΚΕ, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 2013, σελ. 97-101.
Σήμανση με έντονα στοιχεία: Lenin Reloaded
Η εξασφάλιση της υποστήριξης της πλειοψηφίας του εργαζόμενου πληθυσμού είναι βασικός όρος για τη νίκη της επανάστασης. Πώς όμως θα πρέπει να κατανοείται αυτό το καθήκον; Μιλώντας για την ανάγκη να κερδηθούν οι μάζες με την επαναστατική πολιτική, να τραβηχτούν με τη γραμμή του ΚΚ, δεν πρέπει να ξεχνάμε, όπως σημείωνε ο Λένιν, ότι η έννοια "μάζες" αποκτά και διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με τις συνθήκες της πάλης:
Στη διάρκεια των επαναστάσεων μας, υπήρχαν περιπτώσεις που μερικές χιλιάδες εργάτες αντιπροσώπευαν τη μάζα. [...] Όταν η επανάσταση είναι πια αρκετά προετοιμασμένη, τότε η έννοια της "μάζας" γίνεται διαφορετική: μερικές χιλιάδες εργάτες δεν αποτελούν πια μάζα [...] με τη λέξη αυτή εννοούν την πλειοψηφία και μάλιστα όχι την απλή πλειοψηφία των εργατών, αλλά την πλειοψηφία όλων των εκμεταλλευομένων. [1]
Η συγκέντρωση αποφασιστικών δυνάμεων της εργατικής τάξης και των συμμάχων της κοινωνικών δυνάμεων με το μέρος της επανάστασης, κάτω από την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος, ως όρος για τη νίκη της επανάστασης, δεν εκδηλώνεται με το 50%+1 των ψήφων στις εκλογές για το αστικό κοινοβούλιο.
Η επανάσταση και η πολιτική δεν είναι απλή αριθμητική αλλά άλγεβρα έλεγε ο Λένιν. Η Οκτωβριανή επανάσταση έδειξε πως η κατάκτηση της πλειοψηφίας πραγματοποιήθηκε μέσα στη δυναμική της επανάστασης με την εκδήλωσή της και τις πρώτες πράξεις της νέας εξουσίας που σταθεροποίησαν την επιρροή του (μειοψηφικού τότε) προλεταριάτου πάνω στην εργαζόμενη φτωχολογιά (κυρίως αγροτιά στη Ρωσία του 1917).
Η λενινιστική θεωρία για την επανάσταση απορρίπτει κάθε είδους σχολαστικισμό που εγκλωβίζεται σε τυπικά σχήματα "μειοψηφίας" και "πλειοψηφίας" έξω από τον πραγματικό συσχετισμό των δυνάμεων, ο οποίος δεν εκδηλώνεται σε μια ψηφοφορία. Είναι ζήτημα της ικανότητας του Κόμματος στις κρίσιμες στροφές της ταξικής πάλης, όταν η συνείδηση των μαζών αλλάζει απότομα και με ραγδαίους ρυθμούς, να εκτιμά αντικειμενικά αυτό το συσχετισμό σε συνδυασμό με την πολιτική κατεύθυνση της πάλης:
Το προλεταριάτο διεξάγει την ταξική του πάλη ανατρέποντας την αστική τάξη, χωρίς να περιμένει να διενεργηθεί γι' αυτό καμία προκαταρκτική ψηφοφορία (από την αστική τάξη, κάτω από το ζυγό της)· συνάμα το προλεταριάτο ξέρει πολύ καλά πως για την επιτυχία της επανάστασής του, για την επιτυχή ανατροπή της αστικής τάξης πρέπει να έχει οπωσδήποτε τη συμπάθεια της πλειοψηφίας των εργαζομένων (και συνεπώς και της πλειοψηφίας του πληθυσμού). [2]
Απαντώντας στις κατηγορίες των οπορτουνιστών της Β' Διεθνούς, ότι οι μπολσεβίκοι παραβίασαν τους νόμους της επανάστασης, ότι πραγματοποίησαν "εξέγερση μιας μειοψηφίας", ο Λένιν υποστήριζε:
Αυτή ακριβώς τη διαλεκτική ποτέ δεν μπόρεσαν να την καταλάβουν οι προδότες, οι χοντροκέφαλοι και σχολαστικοί της ΙΙ Διεθνούς: το προλεταριάτο δεν μπορεί να νικήσει αν δεν κατακτήσει με το μέρος του την πλειοψηφία του πληθυσμού. Αλλά να περιορίζεις ή να εξαρτάς την κατάκτηση αυτή από την απόκτηση της πλειοψηφίας των ψήφων στις εκλογές μέσα σε συνθήκες κυριαρχίας της αστικής τάξης σημαίνει αθεράπευτη βλακεία ή καθαρή εξαπάτηση των εργατών. Το προλεταριάτο, για να να κατακτήσει την πλειοψηφία του πληθυσμού με το μέρος του πρέπει, πρώτο, να ανατρέψει την αστική τάξη και να πάρει την κρατική εξουσία στα χέρια του· πρέπει, δεύτερο, να εγκαθιδρύσει τη Σοβιετική εξουσία, κάνοντας θρύψαλα τον παλιό κρατικό μηχανισμό, υποσκάπτοντας έτσι μεμιάς την κυριαρχία, το κύρος, την επιρροή της αστικής τάξης και των μικροαστών συμφιλιωτιστών μέσα στις μη προλεταριακές εργαζόμενες μάζες. Πρέπει, τρίτο, να εξαλείψει την επιρροή της αστικής τάξης και των μικροαστών συμφιλιωτιστών στην πλειοψηφία των μη προλεταριακών εργαζόμενων μαζών, ικανοποιώντας επαναστατικά τις οικονομικές τους ανάγκες σε βάρος των εκμεταλλευτών.[3]
Το προλεταριάτο μόνο όταν κατακτά την πολιτική εξουσία για να θεμελιώσει το σοσιαλισμό, αποκτά τις πολιτικές και στην πορεία και τις οικονομικές προϋποθέσεις για να κερδίσει την πλειοψηφία του λαού.
Είναι, λοιπόν, μεγάλη αυταπάτη ότι το ΚΚ μπορεί να κερδίσει σταθερά και αταλάντευτα την πλειοψηφία των εργαζομένων, εκφρασμένη κοινοβουλευτικά σε συνθήκες κυριαρχίας της αστικής τάξης.
Ο Λένιν σημείωνε ότι μεγαλύτερη σημασία έχει το πού έχεις τη συντριπτική υπεροχή στην πορεία εξέλιξης της ταξικής πάλης:
Οι μπολσεβίκοι είχαν με το μέρος τους όχι μόνο την πλειοψηφία του προλεταριάτου, όχι μόνο την ατσαλωμένη μέσα στη μακρόχρονη και πεισματική πάλη ενάντια στον οπορτουνισμό επαναστατική πρωτοπορία του προλεταριάτου. Είχαν, αν επιτρέπεται να χρησιμοποιήσουμε τη στρατιωτική ορολογία, μια ισχυρή "δύναμη κρούσης" στις πρωτεύουσες.
Να έχεις στην αποφασιστική στιγμή, στο αποφασιστικό σημείο συντριπτική υπεροχή δυνάμεων -- αυτός είναι ο "νόμος" των πολεμικών επιτυχιών. Είναι επίσης νόμος και της πολιτικής επιτυχίας, ιδίως σε έναν τέτοιο σκληρό, έντονο πόλεμο των τάξεων, που λέγεται επανάσταση. [4]
Σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης αποφασιστικός είναι ο ρόλος εκείνων των τμημάτων της εργατικής τάξης που κινητοποιούνται, που παίρνουν μέρος στις απεργίες, στην ένοπλη πάλη. Το κομμουνιστικό κόμμα πρέπει πρώτ' απ' όλα να εξασφαλίσει την πλειοψηφία σ' αυτά τα τμήματα της εργατικής τάξης, στους εκπροσώπους της στα μαχητικά όργανα των εργαζομένων.
Πρέπει να έχει την πλειοψηφία της εργατικής στους κρίσιμους και στρατηγικής σημασίας χώρους από τους οποίους θα κριθεί σε σημαντικό βαθμό η ικανότητα του Κόμματος να τραβήξει πλατιές εργατικές λαϊκές μάζες.
Το ζήτημα αυτό πρέπει να το παίρνει πολύ σοβαρά το ΚΚ στα καθήκοντα που βάζει στην Κομματική Οικοδόμηση μέσα στην εργατική τάξη, σε ποιους δηλαδή χώρους θα πρέπει να ιεραρχήσει την Κομματική Οικοδόμηση, ποιες προτεραιότητες πρέπει να βάλει, που θα πρέπει να ρίξει βάρος έτσι ώστε να μπορέσει να εξασφαλίσει τις απαραίτητες οργανωτικές προϋποθέσεις ώστε να αποκτήσει την υπεροχή στα κρίσιμα σημεία.
Σημειώσεις
[1] Β.Ι. Λένιν, Άπαντα, τομ. 44, σελ. 31-32, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
[2] Β.Ι. Λένιν, Άπαντα, τομ. 39, σελ. 219, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
[3] Β.Ι. Λένιν, Άπαντα, τομ. 40, σελ. 14, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
[4] Β.Ι. Λένιν, Άπαντα, τομ. 40, σελ. 6, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
*Αποσπάσματα από το βιβλίο Θεωρητικά ζητήματα στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ, Ιδεολογική Επιτροπή της ΚΕ του ΚΚΕ, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 2013, σελ. 97-101.
Σήμανση με έντονα στοιχεία: Lenin Reloaded
